Van 29 januari tot 2 februari 2023 hebben we met een groep van negen Nederlanders de projecten van Ayuda Maya en Adicay bezocht. Het waren gevulde en bijzondere dagen. Tijd doorbrengen met onze partnerorganisatie Adicay, het ontmoeten van een nieuwe gemeenschap die staat te popelen om hun handen uit de mouwen te gaan steken én het samen feest vieren omdat er een project succesvol is afgerond: terugdenkend aan onze reis
wordt mijn hart gevuld met blijdschap en dankbaarheid.
Dit keer hebben we drie reisgenoten, Niels Kruyt, Julliët Visser en Joep van der Elst, bereid gevonden om hun ervaringen op papier te zetten. Voor een ieder van hun was het de eerste keer in Guatemala. Ik hoop dat jullie het net zo leuk vinden als ik om meegenomen te worden in hun beschrijving van de reis. Veel leesplezier!
Namens het bestuur, Esther Schutgens-Kok
Te gast in Guatemala
Dit reisverslag gaat over hoe een jarenlange vriendschap ons van een Fries dorp tot in het verre Guatemala heeft gebracht en wat we daar hebben beleefd.
Door Niels Kruyt & Julliët Visser
Geschiedenis
Het is november 2009 en ik ben samen met Niels en Esther in de Hummingbird bakery in Londen. Voor onze neus staat een rijk versierde cupcake. Niels en ik zijn voor het eerst samen op vakantie sinds de start van onze relatie. Esther studeert in Londen en ik wil graag deze beste vriendin van Niels beter leren kennen. De grapjes vliegen over tafel. Net als de verhalen over Buitenpost, het Friese dorp waar Esther en Niels zijn opgegroeid. Als kleine kinderen drentelden ze al over het gras in elkaars achtertuin. De vader van Esther en de ouders van Niels zijn collega’s. De vriendschap wordt inniger, wanneer ze bij elkaar in de klas
komen op de Friese middelbare school: het Lauwers College in Buitenpost.
De innige vriendschap houdt stand. Tijdens een van de vele ontmoetingen zijn Niels en ik geraakt door de bevlogenheid en enthousiasme waarmee Esther en Gieljam zich inzetten voor schoon drinkwater voor de Maya bevolking in Guatemala. We worden donateurs en raken bekend met de werkwijze van de stichting.
Zondag 29 januari 2023
Niels en ik zijn sinds september 2022 op reis in Midden-Amerika. Omdat we toch ‘in de buurt zijn’ volgde een uitnodiging van Esther en Gieljam om mee te gaan op projectbezoek. Het voelt heel speciaal om de projecten van Ayuda Maya met eigen ogen te mogen gaan bewonderen. En daar staan we dan. Op zondag 29 januari ontmoeten we elkaar op een parkeerplaats in Guatemala-Stad. Het avontuur begint.
Maandag 30 januari 2023 - Project Coxopur
Ana en Cesar van Adicay besturen de twee 4x4’s. Na 3 jaar afwezigheid vanwege de coronapandemie, is een afvaardiging van Ayuda Maya weer in Guatemala. De groep is dit jaar zo groot, dat het gezelschap niet in één auto past. De (oud)bestuursleden Ineke, Jan, Wieke, Pieter, Esther en Gieljam zijn mee. Joep, de broer van Ineke, is ook aangesloten en Niels en ik maken de groep compleet.
We zijn vertrokken uit Cobán. Dit is de hoofdstad van het departement Alta Verapaz, gelegen ten noorden van Guatemala-stad. De plaats heeft een universiteit en het grote winkelcentrum geeft een moderne uitstraling. In Cobán is ook het kantoor van Adicay gevestigd.
Slechts een half uur later arriveren we bij een afgelegen Maya-gemeenschap. We lijken in een andere wereld terecht gekomen. Bij de ingang van Coxopur heten leider Edgar en een aantal mannelijke inwoners ons welkom. De jonge garde van het reisgenootschap stapt uit om wel even naar de ontmoetingsplaats te lopen. Voor ik het weet klim ik de steile heuvels op en lopen we dwars door de velden met aardappelen en bonen. Het kleine wandelingetje blijkt een behoorlijke tour en ik ben blij dat ik mijn wandelschoenen heb aangetrokken. We passeren een klein kraantje. Dit is de enige plek waar dit dorp toegang heeft tot water. Later
zal blijken dat er vaak geen water uit dit kleine kraantje stroomt en de kwaliteit van dit water te wensen overlaat.
Een glaasje water
We arriveren bovenop de heuvel bij een grote partytent. Onder deze partytent staat een kleine groep dorpelingen. Speciaal voor ons gezelschap staan plastic tuinstoelen opgesteld.
Nadat we hebben plaatsgenomen, komen steeds meer mensen op de tent af. In het midden vormt zich een groep mannen met kaplaarzen.
Vrouwen en kinderen komen aan de zijkanten staan. Een aantal dames heeft een groot vel papier in handen. Met de posters heten ze ons van harte welkom en maken ze de noodzaak voor hulp voor schoon drinkwater duidelijk.
Edgar biedt ons een glaasje water en een snack aan. Ondanks dat de paarsgekleurde cake weinig smaak biedt, nemen we het hapje dankbaar aan. Om ons warm te onthalen delen de bewoners het kleine beetje wat ze hebben. Ondertussen komt een sterke inwoner met een plastic vat van 20 liter aangelopen. Met het beetje geld wat de mannen op het land of in de fabrieken verdienen, hebben ze dit vat met schoon drinkwater gekocht. Ik ben onder de indruk. Het leven in dit dorp is zwaar. Schoon drinkwater is hier schaars.
Eeuwige beloftes
We hebben rustig de tijd om ons bekertje water op te drinken. Het duurt even voordat alle bewoners van heinde en verre zijn komen aanlopen. In totaal wonen in dit dorp ongeveer 400 mannen, vrouwen en kinderen. De meeste van hen zijn nog aan het werk, nu we midden op de dag langskomen. Er zijn nog stoelen over, dus grijpt Ineke haar kans om alle zwangeren of vrouwen met baby's ook een stoel te geven. Wanneer alle anwezigen een goede plek hebben gevonden, start de priester met een gebed. Mario, lid van Adicay, vertaalt vervolgens de verhalen van de bewoners uit het Q'eqchi naar het Spaans. Gieljam vertaalt de woorden van het Spaans naar het Nederlands voor de reisgenoten die geen Spaans spreken.
Na het gebed volgen de speeches van de bewoners van Coxopur. Al snel blijkt dat ze ons niet zo snel hadden verwacht. In het verleden zijn er verschillende Guatemalteekse
ambtenaren geweest, die hen schoon drinkwater beloofd hebben. Tot nu toe zijn ze elke keer teleurgesteld en is geen van de beloftes door de overheid waar gemaakt. De vrouwen vertellen dat veel kinderen ziek worden door de slechte kwaliteit van het water. De mannen met grote kaplaarzen aan, vertellen hoe hard ze werken op het land, maar dat ook daar het gebrek van water een probleem is. Er is geen twijfel mogelijk dat aanleg van een watersysteem in deze gemeenschap van veel waarde zou zijn.
Trieste gevoelens
Na afloop van de bijeenkomst overheersen de trieste gevoelens. Ana voelt dat haar Maya landgenoten leven in armoede. Coxopur ligt op een steenworp afstand van Coban, een rijke plaats. Dit dorp is dus niet erg afgelegen. Toch verzuimt de overheid om in dit dorp te zorgen voor schoon drinkwater.
Ik voel me triest dat de gemeenschap veel vertrouwen in andere mensen heeft verloren, door loze beloften van corrupte ambtenaren. Ik voel de machteloosheid en het verdriet dat ze in de steek worden gelaten. Ana had gehoopt dat de bewoners meer moeite zouden doen ons groots te onthalen. Maar in de wetenschap dat eerdere bezoekers hun woorden niet hebben waargemaakt, begrijp ik de gereserveerdheid.
Hoop doet leven
In de auto terug naar onze overnachtingsplek verneem ik dat Ayuda Maya al is gestart met de fondsenwerving voor dit dorp. Met donaties en dankzij de samenwerking met Wilde Ganzen is de hoop in de zomer 2023 voldoende geld bijeen zal zijn verzameld. Voldoende geld betekent dat snel zou kunnen worden gestart met de aanleg van een goed functionerend watersysteem in Coxopur. Ik kan niet anders dan aanmoedigen een donatie te doen of bekenden te vertellen over het werk van Ayuda Maya. Het geld komt goed terecht!
Dinsdag 31 januari 2023
Op het randje
Het lijkt alsof we in een aflevering van de gevaarlijkste wegen van de wereld zijn beland. Een smalle weg kronkelt om de bergwanden, waar op sommige plekken de vangrail ontbreekt.
De chauffeur is aan een flinke uitdaging begonnen. Hij loodst de shuttlebus over de zandweg vol met kuilen. Langs de weg zijn de hellingen zo nu en dan volgebouwd met maïs of koffieplanten. Ik durf echter niet te lang naar buiten te kijken. Het uitzicht op de vallei is prachtig, maar de afgrond naast de weg jaagt me behoorlijke schrik aan. Er zit niets anders op dan te vertrouwen op de rijkunsten van de chauffeur en mezelf af te leiden met gesprekken met mijn medereizigers.
Feest in San Antonio Sepacuité (project gefinancierd door Wilde Ganzen)
De volgende momenten zijn onwerkelijk. Wanneer de bus tot stilstand is gebracht, staat een enorme stoet bewoners van San Antonio Sepacuité ons op te wachten. Een beetje verdwaasd stap ik uit. Dit had ik niet verwacht. Acht jonge vrouwen en mannen in prachtige kleding gehuld gaan de stoet voor. Met een indrukwekkende dans danken ze God voor schoon water en een vruchtbare oogst.
De Nederlanders, de werknemers van Adicay en de bewoners van het dorp volgen de dansers. Aan alles is te merken dat het voor de bewoners een belangrijke dag is. Ze hebben hun mooiste kleding aangetrokken.
Het podium op de ontmoetingsplek is versierd met bloemen en planten. Sommige bewoners hebben Nederlandse vlaggetjes geknutseld.
Speeches
Het is prachtig om alle speeches vanaf het podium te horen. De bewoners benadrukken hoe dankbaar en blij ze zijn met het watersysteem. De kinderen zijn veel minder ziek en de hygiëne van alle bewoners is sterk verbeterd. Om de voorspoed te benadrukken, krijgen we een deel van de oogst en een drankje van pure cacao met heet water aangeboden.
Esther en Gieljam danken namens Ayuda Maya de bewoners. Ze benadrukken dat dankzij hun inzet er nu schoon drinkwater beschikbaar is. Zij hebben al het harde werk gedaan. Dat was niet makkelijk in de tijd van zware regenval en de covidmaatregelen. Het is een ware prestatie dat ze deze omstandigheden hebben weten te doorstaan en het project succesvol is afgerond.
Spetter pieter pater
Na alle mooie woorden kunnen we het dan eindelijk met eigen ogen zien. Een van de waterpunten is versierd met planten en bloemen. Een lint in de Nederlandse driekleur is opgespannen. Dit keer zijn de kleuren
in de goede volgorde zichtbaar. Esther en Gieljam hebben de eer. Zorgvuldig knippen ze het lint door en een luid gejuich stijgt op. Uit de kraan volgt een stevige straal schoon drinkwater.
Na de lunch stappen we weer in de bus. Voor de chauffeur zit het er nog niet op. Hij begint aan de spannende terugreis. Ik zwaai zo lang mogelijk naar alle meisjes, jongens, vrouwen en mannen, die ons langzaam het dorp zien uitrijden.
1 februari: Feestelijke opening van het project Santa Maria Samilhá (gefinancierd door de AFAS Foundation)
Door Joep van der Elst
Namens de AFAS Foundation mocht ik tijdens mijn reis in Guatemala aanwezig zijn bij de inauguratie van een van de projecten die door AFAS gefinancierd is.
Er komt water uit een kraan. Voor ons als Nederlanders de normaalste zaak van de wereld, maar niet in Guatemala waar in de dorpjes mensen soms wel een paar uur moeten lopen om
water te halen en de was te doen. Daarnaast is het water doorgaans niet altijd zuiver en daardoor is de levensverwachting van mensen lager, door ziektes die kunnen ontstaan. Met eigen ogen heb ik mogen zien wat het hebben van kraanwater voor mensen betekent, tijdens mijn reis naar Guatemala met mijn zus Ineke en zwager Jan. Ze waren jarenlang initiatiefnemers voor de oprichting van Stichting Ayuda Maya en hebben recent het stokje overgedragen aan Esther en Gieljam, dus dit was voor mijn zus en zwager hun laatste project-reis. 
Vele jaren hebben ze met veel liefde samen met de plaatselijke organisatie Adicay het mogelijk gemaakt om dorpen
te voorzien van drinkwater. Een van de dorpen is een project die ik heb bezocht namens de AFAS Foundation die in 2022 maar liefst € 80.000 heeft geschonken, waardoor 175 gezinnen kraanwater hebben.
Na uren over hobbelige wegen gereden te hebben wachtte ons een warm en feestelijk welkom. Ontroerd was ik door de blijdschap die de mensen uitstralen. Het hele dorp was in feeststemming en samen met Esther mocht ik het lint doorknippen en letterlijk de kraan open draaien. Een van de dorpelingen nam ons mee naar haar huis om te laten zien hoe ze woont. Een houten plank was haar bed. Ik kreeg al pijn in mijn rug toen ik het zag. In de hoek een stapel stenen met een houtvuurtje waarop gekookt werd. Verder niets. Vervolgens werden we meegenomen naar een groot podium wat versierd was met Nederlandse vlaggen en dennennaalden die waren neergelegd uit eerbetoon. Er was muziek, er waren toespraken, eerst van Nederlands naar Spaans en dan van Spaans naar Q’eqchi. Dat duurde dus wel even. Ook mocht ik een woordje doen vanuit AFAS om Esther en Gieljam te zeggen hoe trots ze mogen zijn dat ze het voor elkaar hebben gekregen als nieuw bestuur dit allemaal mogelijk te maken. Voor Esther en Gieljam een
ontroerend moment. En dan te bedenken dat Esther 4 maanden zwanger is en deze zware reis heeft gemaakt vanuit liefde en passie voor Ayuda Maya.
Ook Jan en Ineke hebben we nog even in het zonnetje gezet om ze te bedanken voor hun tomeloze inzet.
Een emotioneel moment. Ze realiseerden zich dat dit hun laatste project-reis was en ook Ana van Adicay moest er aan geloven dat dit de realiteit is. Ik heb daarna nog een geweldige rondreis gemaakt en genoten van
dit prachtige land, de natuur en de vriendelijke mensen.
Nu weer terug in Nederland waar het in ieder huis de normaalste zaak is dat het water gewoon uit de kraan komt.
